Else Kramer

Else Kramer, fotograaf

Mijn moment.

Het is 13 januari 2011. Ik word gebeld door het verpleeghuis. Het gaat niet goed met mijn vader. Hij is al heel lang ernstig ziek dus dit soort telefoontjes krijg ik regelmatig.. Ik spring niet altijd meer meteen in de auto. Maar vandaag zegt mijn gevoel ‘gaan’. En ik ga.

Een uur later ben ik bij hem. Het is meteen duidelijk dat hij niet lang meer te leven heeft. Ik ga naast hem zitten en pak zijn hand vast. Hij heeft al jaren Alzheimer, herkent niemand meer, kan nauwelijks nog bewegen of slikken. Zit onder de morfine. Maar als ik zijn hand vastpak voel ik dat hij er nog is. Voel ik liefde. Misschien nog wel meer liefde dan ik voelde toen hij nog ‘helder’ was.

De tijd verstrijkt zonder dat we het doorhebben. Mijn moeder zit aan zijn andere zijde. Mijn zus legt haar twee maanden oude baby bij mijn vader op bed. De kleine pakt een van zijn vingers vast vast en gaat heerlijk liggen slapen. De ademhaling van mijn vader wordt rustiger. Buiten fluiten vogels en spelen kinderen op het schoolplein. Ik was altijd heel bang voor zijn dood, maar dit voelt heel natuurlijk.

Na een paar uur besluit mijn moeder om toch nog even naar de apotheek te gaan om wat medicijnen te halen. En er gebeurt iets heel geks: mijn vader die theoretisch niets meer ‘kan’ richt zich op in bed en het lijkt alsof hij iets probeert te zeggen. Het is duidelijk. Ze mag niet weg. Hij gaat sterven.

Zijn ademhaling wordt moeilijker. We pakken alledrie zijn handen vast en zingen de liedjes die hij voor ons zong toen we klein waren en niet konden slapen. Het voelt alsof we hem dragen tijdens zijn laatste momenten. Ik heb me nog nooit zo verbonden gevoeld met mijn familie.

Een paar minuten later blies hij in alle rust zijn laatste adem uit. Ik ben immens dankbaar dat ik op dat moment bij hem kon zijn. Omdat ik luisterde naar mijn gevoel.

Dat is ook mijn leidraad geweest voor de rest van het jaar. Niet krampachtig ‘slimme’ plannen verzinnen maar goed luisteren naar mijn intuitie. Ook al lijkt die in eerste instantie helemaal niet zakelijk, verstandig of serieus.

Het was spannend maar heeft heel veel opgeleverd. Met als hoogtepunt het moment waarop ik de eerste foto’s zag verschijnen van deelnemers aan de Anders Kijken Zesdaagse. Mijn gratis cursus waarin je zes dagen lang anders naar de wereld kijkt. Een cursus waarvan mijn hoofd zei ‘niet doen, niet slim, niet winstgevend’. Maar ik moest het gewoon maken. En delen.

Ik ben daarvoor zo rijk beloond. Een inbox vol blije bedankmails. Schitterende foto’s van de deelnemers. Stapels vrolijke verwondering – precies zoals ik het bedoeld had. En door het maken en delen van deze cursus kreeg ik meteen ideeen voor nog vijf cursussen.

Mijn vader was ook ondernemer. Niet zo’n hele commerciele. Gaf enorm veel weg. Daar kon ik me behoorlijk kwaad over maken. Begin hem nu wat beter te begrijpen. Dit jaar heb ik mogen ervaren dat hoe meer ik deel, hoe meer ik ontvang.

In memoriam Jaap A.M. Kramer, 8 maart 1926 – 13 januari 2011